در ستایش ادوارد آلبی؛ وجدان بیدار آمریکایی

 

 

ادوارد آلبی، نویسنده نمایشنامه «چه کسی از ویرجینیا وولف می‌ترسد» در ۸۸ سالگی درگذشت. او وجدان بیدار آمریکا بود.

آدوارد آلبی که سه بار جایزه پولیتزر را به دست آورده است، شامگاه جمعه ۱۶ سپتامبر در پی یک بیماری کوتاه در منزلش در جزیره لانگ‌آیلند در استان نیویورک چشم بر جهان ما فروبست.

 

آلبی به خاطر دو نمایشنامه که از شاهکارهای ادبیات نمایشی جهان به شمار می‌آید به شهرت رسید: «چه کسی از ویرجینیا وولف می‌ترسد؟» و «تعادل شکننده».

 

جایزه پولیتزر سه بار به او تعلق گرفت. یک بار به خاطر نمایشنامه «تعادل شکننده» و بار دوم به خاطر نمایشنامه «منظره دریایی» و سرانجام به خاطر نمایشنامه «سه زن بلندبالا».

 

داوران جایزه پولیتزر در سال ۱۹۶۳ از اهدای این جایزه به نمایشنامه «چه کسی از ویرجیینیا وولف می‌ترسد؟» خودداری کردند. گروهی از اعضای هیأت داوران این جایزه معتبر ادبی در اعتراض به این تصمیم از سمت خود کناره‌گیری کردند و با این حال ادوارد آلبی به خاطر این نمایشنامه به شهرت جهانی رسید و به زودی از او به عنوان مهم‌ترین نمایشنامه‌نویس نسل خودش در آمریکا یاد کردند.

 

در «چه کسی از ویرجینیا وولف می‌ترسد؟» در یک مهمانی شبانه یک استاد دانشگاه میانسال با همسرش در محضر یک زن و شوهر جوان دهن به دهن می‌شود و در جدالی که بین آن‌ها اتفاق می‌افتد، دروغ‌هایی که آن‌ها به هم گفته‌اند آشکار می‌شود و با این تمهید مصیبت‌های به ظاهر پیش پاافتاده انسان متوسط و میان‌مایه و دلخوشی‌های او برملا می‌شود. این نمایشنامه جایزه معتبر تونی را به دست آورد. در سال ۱۹۶۶ هم فیلمی بر اساس آن با بازی ریچارد برتون و الیزابت تایلور ساخته شد که پنج جایزه اسکار را نصیب خود کرد.

 

از ویژگی‌های آثار ادوارد آلبی، طنز سیاه و علاقه‌ او به موضوعات جدل‌برانگیز است. او در ۲۵ نمایشنامه‌ای که از خود باقی گذاشته، به مهم‌ترین موضوعات فرهنگی در آمریکا می‌پردازد: زندگی زناشویی، نحوه تربیت فرزندان، مذهب و زندگی راحت و بی‌دغدغه طبقه متوسط و بالای جامعه.

 

ادوارد آلبی در سال ۱۹۲۸ در ایالت ویرجینیا به دنیا آمد. یک زن و شوهر پولدار در نیویورک او را به فرزندخواندگی پذیرفتند. او اما به تدریج از نظر عاطفی از پدرخوانده و مادرخوانده‌اش فاصله گرفت و زندگی کاملاً مستقلی اختیار کرد.

 

بعد از درگذشت آرتور میلر از او به عنوان مهم‌ترین نمایشنامه‌نویس آمریکا یاد می‌کنند.

 

برخی از آثار آلبی به طور پراکنده در ایران ترجمه و منتشر شده است. برای مثال: نمایشنامه «خرده‌ریز» به ترجمه حسن فاضل، «داستان باغ‌وحش» به ترجمه داریوش مودبیان و «سه زن بلندبالا» به ترجمه هوشنگ حسامی.