یادداشت سردبیر - 23 مهرماه 1389

هُوَ القادر

همیشه آن طور که فکر می‎کنیم اتفاق نمی‎افتد. نه تنها آن طور که فکر می‎کنیم بلکه آن طور که شروعش می‎کنیم هم نمی‎توانیم تالی آن را ره گیریم. بازی تقدیر یا ..! هر چه که باشد سخن از نوشتن یادداشتی بود از فضای سایبر و شبکه‎های اجتماعی و نقش آن در جوامع امروزی که همه چیز آن طور که میل بنده و یاران بود نرفت. یادداشت آغازین ماه مهر را زمین گذاشتم، زیرا اتفاقات عجیب و غریب کم نیافتاد تا آن بحث ارجح‎تر شود. از فرستادن بدرود بغداد به عنوان نماینده ایران به اسکار، از توقیف فیلم‎های اصغر فرهادی و کمال تبریزی تا رفع توقیف آن، کش مکش خانه سینما و وزارت ارشاد و آخرین اتفاق که به جامعه‎ای محدودتر بازمی‎گشت.

وقتی اتفاقی رخ می‎دهد خیلی از دوستان شاید قلمشان را سریع روی کاغذ می‎لغزانند یا کلمات را تایپ می‎کنند. اما بهتر است از احساسی نوشتن دوری گزید و در آرامش همه چیز را پی گرفت. موضوعات سبب شد به فکر نوشتن خاطره‎ای از فجر بیست و هشتم باشم اما به یکباره چند سایت هنری هک شد که سایت ما هم یکی از آن‎ها بود. سه چهار روزی را از فضای سایبر دور شدیم و یک هفته‎ای نتوانستیم خبر و مقاله‎ای را به روز کنیم که در جای خود پوزشی از تمام خوانندگان عزیز دارم. اما اینکه چرا و چگونه و چطورش بماند برای خطوط بعدی و ابتدا در مورد دو موضوع اخیر اظهار نظر کوتاهی می‎کنم.

بدرود بغداد را همراه محمد هاشمی و کامیار خسروی در فجر بیست و هشتم به تماشا نشستم. به دقیقه بیستم نرسیده بود که متوجه شدم فیلم اساسا سردرگمی عجیب در فیلمنامه و اجرا دارد. محمد هاشمی که قرار نقد آن در ماهنامه «جهان سینما» داشت سعی می‎کرد به رویش نیاورد که از فیلم خوشش نیامده و چیزی بنویسد سی دقیقه گذشته بود و او هم حاضر به تماشای ادامه فیلم نبود. کامیار خسروی هم که ابتدا با ما مخالف بود و فیلمبرداری خوب را دلیل همراهیش می‎دانست از تماشای آن بیشتر از ما عصبانی بود. اینکه فیلمی را برای یک رویداد انتخاب می‎کنند قطعا نظر بنده و چند منتقد دیگر مهم نیست ولی امر مهم رجحان دادن این فیلم بر دیگر آثار بوده است.

سخنم در مورد این انتخاب نیست و تنها مشکل شناخت نداشتن عزیزان از سینمای آمریکا و ذائقه آکادمی می‎باشد. در مورد قوانین اسکار در این یک ماه شاهد نزاع کلامی مختلفی بودیم! با اینکه اغلب هم در اشتباه بودند. با شناختی سطحی متوجه می‎شویم هر چه سینمای ما دچار بحران شده سینمای سایر کشورها در حال پیشرفت است. برخی از فیلم‎های حاضر در لیست 65 کشور شرکت کننده اصلا قابل مقایسه با بهترین آثار ما نیستند چه برسد به فیلمی که از نظر دوستان نوآوری دارد و از نظر متخصصین امر راه را یکسره اشتباه رفته است. تنها ذکاوت در مورد انتخابش می‎تواند موضوع فیلم باشد که بسیار جذاب، اما پرداخت خوبی نه در فیلمنامه و نه در اجرا نداشته است. نمایندگان آکادمی هم می‎توانند اثری را ببینند که نقدی بر سیاست‎های کشور امریکا داشته باشد و از این نظر شاید فرستادن این فیلم نوعی هوشمندی است. با اینکه مسئولین انتخاب فیلم در لفافه چنین گفتند اما کاش مستقیم چنین گفته می‎شد تا اینکه تلقی از برتر بودن این فیلم نسبت به دیگر فیلم‎ها نباشد.

در مورد فیلم‎های فرهادی و تبریزی هم حال زمان زیادی گذشته است و شکر ایزد که همه چیز ختم به خیر شد. اما این روند سبب شد کمی بی‎اطمینانی صورت گیرد که عباس کیارستمی هم از فیلمسازی در کشور صرفنظر کند. در این اوضاع و احوال ناخوش هنری که فعلا بحران سینما در بوق شده است صلاح در همدلی و همیاری در خروج از این شرایط است. در حال حاضر فیلم‎هایی روی پرده نقره‎ای هستند که برخی از آن‎ها اگر در سال‎های قبل رنگ اکران می‎دیدند شاید میلیاردی می‎شدند. ملک سلیمان و سن‎پطرزبورگ روی هم قریب به 7 میلیارد خرج برداشته‎اند اما روند فروششان اصلا جالب نیست. تنها کافی است نگاهی به گیشه فروش فیلم‎های سایر کشورها در همین سایت بیاندازید تا متوجه شوید کشورهای دیگر در چه وضعی هستند. ژاپن هم در عرصه بین‎المللی خوش می‎درخشد و هم گیشه بسیار پر رونقی را دارد.

نگارش این خطوط باید کمی زودتر به نظرتان می‎رسید که متأسفانه کرم‎های مخرب اینترنتی رشته افکار ما را هم گاز زدند تا یک هفته همه چیز به تأخیر بیافتد و یک هفته هم بیشتر انرژی ما را در مورد هفته از دست رفته بگیرند. به یاد دارم دوستی پس از خرابی چند روزه وب سایتش کُری می‎خواند که مرد عمل می‎خواهد برای هک کردن پایگاه اینترنتیش. کمی مضحک است چون کسی که وارد فضای سایبر برای گرداندن یک پایگاه اینترنتی می‎شود باید بداند همیشه خرابکاران یک قدم جلوتر هستند. ابتدا برنامه ویروسی نوشته می‎شود و سپس کشنده آن به بازار می‎آید. (مانند همان سیاست غربی شیوع یک بیماری و فروش داروی پیشگیری آن) وقتی سایت‎های قدرتمند بانک‎های سوئیسی هک می‎شود شاید نقل چنین مضامینی لاف بنماید. آن‎ها که به دنبال هک کردن سایت‎های فرهنگی هستند نظر دوستانی را تأمین می‎کنند که می‎گویند: «بعضی به دنبال تعطیلی سینما یا هنر کشور هستند.»